‘Petra wil jij over twee weken de uitvaart van mijn vader doen’? Ik ken vader uit de tijd dat ik nog geestelijk verzorger was in het verzorgingshuis waar hij woont. Het blijkt dat vader al lang niet goed is. De ene kwaal stapelt zich op de andere.
Nu is Alzheimer vastgesteld en vader ‘vindt het wel goed zo’. Het wordt euthanasie.
Ik tref de familie en vader in zijn kamer van het verzorgingshuis. De sfeer is ontspannen. Vader verklaart zijn keuze voor euthanasie: ‘Als veeboer’ zegt hij, ‘laat je een koe ook niet in leven als het zijn poot breekt, dan is het niets meer waard. Ik kan nu al niks meer en het gaat alleen maar erger worden nu ik Alzheimer heb. We hebben aan moeder gezien hoe dat gaat. Zo wil ik niet aan mijn einde komen.’ Ik heb het ziekteproces van zijn vrouw van dichtbij meegemaakt. Dat was inderdaad heel zwaar.
Als vanzelf gaan we even later over naar de invulling van de kerkdienst. Want dat moet het worden. Het boekje van de uitvaart van moeder wordt er bijgehaald. Dat was mooi, zo moet het weer. Zelfs de lezing wil men hetzelfde hebben. Dat vraagt van mij veel elasticiteit om deze in de overweging te verwerken; de lezing paste beter bij moeder dan bij vader. Maar intussen ben ik op dit gebied aardig geschoold, dus we houden de lezing erin. Wel wordt er voor andere liederen gekozen.
Latijns vindt pa heel mooi, een ‘requiem’ en ‘in paradisum’ zou hij wel gezongen willen hebben ’als het maar niet te veel moeite is voor het koor’. Dan maakt hij nog een belangrijke opmerking: ’Hou je er wel rekening mee dat de weg naar de kerk opgebroken is? Misschien moet je nog omrijden. Aan het einde van het gesprek is vader totaal op. Ik geef hem een hand en wens hem een goed afscheid van het leven toe. Hij zegt: ‘Tot ziens’.
Zoon vertelt dat hij misschien iets wil doen ‘met touwen’ op het kerkhof. Maar hij is hier nog niet helemaal uit. Ik vraag of hij mij hiervan op de hoogte wil houden, dan kan ik er eventueel ook iets mee tijdens de dienst.
De weg is precies op tijd berijdbaar maar alleen open voor de kerkgangers. De afwerking moet nog gebeuren. De afscheidsdienst is warm en liefdevol. De familie heeft een prima inbreng. We gaan naar het kerkhof naast de kerk.
Na de afsluiting van het ritueel rond de ter aarde bestelling, haalt zoon opeens strotouw tevoorschijn en bindt dat aan het handvat aan het voeteneinde van de kist. Kinderen en kleinkinderen nemen allemaal een stuk touw in hun handen. Ik begrijp dat er toch een ritueel komt.
Heel rustig leg ik aan de vele omstanders, die dit niet kunnen zien, uit wat de familie doet en waarom. Het is maar goed dat zoon het er eerder globaal met me over heeft gehad.
Vader werkte als veeboer veel met strotouw. Touw verbindt letterlijk en figuurlijk. Nu wordt datzelfde touw gebruikt om vader los te laten. De uitvaartbegeleidster krijgt het sein de kist te laten zakken. Langzaam laten de kinderen en kleinkinderen hun vader en opa los door het touw tot op de kist uit hun handen te laten glijden. Een prachtig gebaar.
Strotouw als teken van verbondenheid en loslaten. Wat had ik het graag in de dienst als thema gebruikt!